Tradycja ozdabiania drzewka iglastego przybyła do Polski z Niemiec. Jeszcze w okresie międzywojennym zwyczaj ten był w Polsce rzadkością, zwłaszcza na terenach wiejskich. Przybliżamy jego pochodzenie i historię.
Choinka — zwyczaj przejęty z ewangelickich Niemiec
Drzewko świąteczne to najczęściej żywy świerk, jodła lub sosna usytuowane na stole albo podłodze. Obecnie modne i szeroko wykorzystywane są też sztuczne modele iglaków.
Tradycja ich strojenia pochodzi z Niemiec, gdzie była powszechnie praktykowana już w XV w. W Polsce choinka zaczęła pojawiać się w domach ewangelików na przełomie XVIII i XIX w. Były to zazwyczaj osoby pochodzenia niemieckiego, które osiedlili się na ziemiach polskich w wyniku zaborów. W XIX w. zwyczaj strojenia drzewka świątecznego przejęli polscy mieszczanie i inteligencja. Stroili je orzechami włoskimi, cukierkami i jabłkami.
Choinka świąteczna na polskiej wsi
Zwyczaj ozdabiania drzewka iglastego na Boże Narodzenie najpóźniej dotarł na polską wieś. Najwcześniej, bo na przełomie XIX i XX w., tradycja ta zagościła na tereny wiejskie położone na Pomorzu, Warmii, Mazurach i Śląsku. Wynikało to z silnych wpływów niemieckich. W części centralnej, południowej i wschodniej Polski choinka świąteczna była rzadkością jeszcze w okresie międzywojennym.
Na początku drzewko dekorowano kolorowymi opłatkami, jabłkami, orzechami, piernikami, ciastkami i innymi słodkościami. Nawiązywało to do zwyczaju zdobienia podłaźniczki, czyli gałązek iglastych. Następnie zaczynano sporządzać ozdoby z kolorowego papieru, bibuły, słomy, wydmuszek jaj i piórek.
W XX w. ozdoby te zostały zastąpione przez fabrycznie wykonywane bombki, łańcuchy, lampki i innego rodzaju ozdoby ze szkła i plastiku.
Choinka bożonarodzeniowa — ozdoba mieszkań, instytucji, sklepów, ulic i placów
Obecnie choinka bożonarodzeniowa to w większości polskich domów stały element obchodów świątecznych. Stawiana jest też w kościołach, na placach i ulicach miast, w instytucjach publicznych, szkołach, a także w witrynach sklepowych i galeriach handlowych.
Źródło:
Ogrodowska, Zwyczaje, obrzędy i tradycje w Polsce. Mały Słownik, Warszawa 2001, s. 33-34.
Grafika: Canva
