Egipskie boginie

by red

Wspólną cechą dawnych wierzeń jest bogaty panteon bóstw męskich, żeńskich, a czasem nawet utożsamiających obie płcie. Współczesne religie posiadają wiele elementów zaczerpniętych ze starożytnego świata, a także inspirują się bogami, w których niegdyś wierzono. Poniżej przedstawiamy najważniejsze, a także mniej znane egipskie boginie.

Boginie Egiptu

W Egipcie czczono aż 30 żeńskich bóstw, a każdemu z nich przypisywano inne zasługi. Czym charakteryzowały się poszczególne boginie?

Amaunet

Jedna z najstarszych bogiń starożytnego Egiptu, która zrodziła się z Chaosu. Według wierzeń jest ona żeńskich odpowiednikiem Amona, a jej imię oznacza “Ukrytą” lub “Niewidzialną”. Z tego powodu kojarzona była przede wszystkim północnym wiatrem.

W mitologii starożytnego Egiptu Amaunet wraz z Atumem znieśli kosmiczne jaja, z których wykluło się słońce. Niektóre wersje opowieści wskazują, że bóg Ra miał być synem Amaunet.

Wierzenia dotyczące Amaunet z czasem zaczęły się mieszać i zacierać, a z czasem została zastąpiona przez Mut. Wiadome jest jedynie, że Amaunet kojarzona była z tajemnicą, ciszą i niejasnością, a także była uważana za opiekunkę faraonów.

Anat

Istotna bogini, która przedstawiana była jako niszczycielska i krwawa kobieta o wielkiej urodzie. Anat w niektórych wierzeniach występuje jako córka boga Ela oraz siostra Baala. Zawsze jest przedstawiana jako kobieta w koronie Atef. W jednej ręce dzierży tarczę i krótką włócznię, a w drugiej topór.

Anuket

Bogini pierwszej katarakty wyznaczającej granice panowania faraonów. Obecnie pięć katarakt należy do Sudanu, a tylko pierwsza pozostała częścią Egiptu. Anuket była córką boga Chnuma i bogini Satis.

Bastet

Bogini płodności, miłości, tańca, muzyki, radości oraz kotów. Bastet przedstawiana była jako kobieta z głową kota. Miała chronić mężczyzn przed chorobami i demonami.

Koty były świętymi zwierzętami w Egipcie, a ich skrzywdzenie groziło śmiercią. Fakt ten był często wykorzystywany w bitwach przeciwko Egipcjanom. Wrogie wojska wysyłały przodem koty, aby utrudnić walkę obrońcom unikającym skrzywdzenia świętych zwierząt.

Beset

Uznawana za jedną z najbrzydszych bogiń Egiptu. Naga kobieta z powykrzywianymi nogami, która nosiła na głowie pióropusz ze strusich piór. Z początku była uznawana za odpowiednik boga Besa, choć z czasem zaczęto traktować ją jako jego żonę. Podzielała role Besa, jakimi były wesela, tańce, rodzina i opieka nad dziećmi, a także nad rodzącymi kobietami.

Hathor

Jedna z najważniejszych bogiń egipskich. Z początku uznawana była za boginię nieba, a z czasem stała się także bóstwem muzyki, tańca, radości, miłości, uciech i kobiet. Jej wizerunek zmieniał się z biegiem lat. W pierwszym okresie przedstawiana była pod postacią krowy, a następnie kobiety z głową krowy z dyskiem słonecznym między rogami. Ostateczną formą stała się kobieta z krowimi uszami, rogami oraz umieszczonymi pomiędzy nimi dyskiem słonecznym.

Znaczenie Hathor było jednak znacznie większe. Często występowała jako protektorka żon faraona, a także decydowała o przeznaczeniu nowo narodzonych dzieci. Była również patronką kopalń miedzi i turkusu.

Hauhet

Według wierzeń egipskich pierwotnie istniał tylko Chaos, a jego negatywne cechy stały się pierwszymi bogami (Nun, Hek, Kuk i Amon). Pozytywne cechy uformowały się w postaci czwórki kolejnych bogów (Naunet, Hauhet, Kauket i Amaunet). Prabogini przedstawiana w postaci węża uosabiającego nieskończoność.

Hek

Hek (nazywana również Heket i Hekart) w dosłownym tłumaczeniu oznacza “Żaba”. Egipska patronka narodzin i opiekunka kobiet rodzących. Była wzywana dla złagodzenia bólu podczas porodu.

Heket miała przekazywać tchnienie życia, a więc jednym z jej głównych atrybutów był krzyż ankh. Dużą popularnością cieszyły się amulety przedstawiające żabę i wykonane na cześć bogini. Zazwyczaj tworzone były z kamieni szlachetnych i kości słoniowej. Wizerunek żaby był symbolem odrodzenia, a z czasem został przejęty przez chrześcijaństwo.

Isis-Sothis-Hathor

Kobieta podobna do Hathor, choć jej rola ograniczała się do przewodnictwa zmarłym. Również była wyobrażana pod postacią krowy i zmieniała się analogicznie do Hathor.

Kauket

Prabóstwo zrodzone z Chaosu, tak jak Naunet, Hauhet i Amaunet. Kauket również przedstawiana była w postaci węża, chociaż tym razem uosabiającego ciemność.

Ketesz

Bogini, która dość późno dołączyła do egipskiego panteonu. Ze względu na swoje późne pojawienie i niejasne informacje, niewiele o niej wiadomo. Prawdopodobnie była boginią uznaną przez prostych ludzi i miała charakter astralny.

Maat

Wizerunek Maat noszony był przez urzędników, ponieważ była patronką porządku, sprawiedliwości i harmonii. Z czasem jej imię zmieniono na Re. Według egipskich wierzeń, Maat brała udział w Sądzie Ozyrysa, podczas którego ważono serce zmarłego (na jednej szali kładziono jego serce, a na drugiej pióro Maat). Jeśli pióro okazało się lżejsze od serca, zmarły zostawał oddany Pożeraczce Dusz.

Meretseger

Uznawana za strażniczkę Doliny Królów i patronkę rzemieślników budujących piramidy (grobowce). Jej siedziba miała znajdować się na szczycie Al-Qurn – wzgórza w kształcie piramidy.

Mut

Opiekunka Górnego Egiptu, która początkowo przybierała postać sępa. Następnie przedstawiana była w postaci kobiety z czapką w formie sępa.

Naunet

Prabóstwo, jedno z czterech żeńskich bóstw powstałych z Chaosu. Tak jak pozostałe, przedstawiana była w formie węża. Naunet uosabiała wody praoceanu.

Nechbet

Tak jak Mut, była opiekunką Górnego Egiptu. Nechbet samodzielnie występowała jako sępica z rozpostartymi skrzydłami, chociaż w połączeniu z Uto tworzyła Ureusza. Była to postać sępa z ciałem atakującej kobry. Ureusz zawsze ozdabiał sarkofagi, a jego zadaniem było zapewnienie spokojnego spoczynku faraona. Bóstwo miało chronić grobowiec przed splądrowaniem.

Neftyda

Bogini śmierci zamieszkująca obrzeża pustyni. Kobieta wzbudzała strach i szacunek. Nie tylko przez to, że była panią śmierci, ale również ze względu na to, że miała być doradczynią w Sądzie Ozyrysa.

Neit

Wojownicze prabóstwo, którego symbolem były skrzyżowane strzały i tarcza. Stała się opiekunką faraonów. Jako jedna z niewielu egipskich bogiń nie była przedstawiana w formie zwierzęcej, chociaż pojawiał się jej wizerunek jako kobiety karmiącej piersią dwa krokodyle (Re i Ozyrysa).

Nut

Bogini nieba, a także matka Ozyrysa, Horusa Starego, Izydy, Seta i Neftydy. Imię Nut oznacza “Noc”. Zgodnie z wierzeniami Egipcjan, Nut i jej mąż, Geb, zostali rozdzieleni przez powietrze (Szu), choć wcześniej przez wieczność leżeli w miłosnym uścisku. Pomiędzy ich ciałami miał powstać świat.

Nut była przedstawiana jako wygięta w łuk naga kobieta, stojąca na rękach i nogach. Kończyny miały wyznaczać cztery kierunki świata, a gdy słońce zbliżało się do zachodu, Nut połykała je, aby rano ponownie urodzić gwiazdę.

Pachet

Nieustraszona łowczyni przedstawiana w postaci lwa. Pachet miała władać Pustynią Wschodnią. Była to dość mało popularna bogini, która nigdy nie uzyskała rangi państwowej.

Renenutet

Chociaż węże w większości kultur i religii rzadko kojarzą się z czymś pozytywnym, to w starożytnym Egipcie kobieta z głową kobry była boginią zbiorów owoców i żniw. Renenutet była także opiekunką faraonów i kierowała ludzkim losem.

Satis

Pradawna bogini, o której niewiele wiadomo. Pewne jest jedynie, że była żoną Chnuma, a jej córką była Anukis. Satis przedstawiana była jako kobieta z rogami antylopy.

Sechmet

Bogini wojny, zemsty i chorób. Sechmet była początkowo lokalną boginią, która z biegiem lat awansowała w hierarchii. Ostatecznie kapłani zaczęli tworzyć zrzeszenia uzdrowicieli walczących za pośrednictwem Sechmet z wszelkiego rodzaju chorobami i zarazami.

Selkit

Przyjmowała formę skorpiona, aby bronić sarkofagów. Chociaż była groźna i wojownicza, to jednocześnie leczyła rany i była opiekuńcza.

Seszat

Bogini była przedstawiana jako kobieta w skórze pantery i wzorem na głowie przedstawiającym gwiazdy zawieszone na ramie. Seszat była boginią pisma i rachunków, a także opiekunką budowniczych. Miała towarzyszyć faraonowi i wspólnie z nim napinać linę oznaczając zarysy nowej świątyni. W praktyce jej miejsce zajmował jeden z kapłanów kultu Seszat.

Tawaret

Opiekunka niemowląt i małych dzieci, która chroniła również kobiety podczas ciąży, porodu i połogu. Jej wyobrażenie nie było zbyt atrakcyjne: przedstawiana była w postaci ciężarnej hipopotamicy z obwisłymi piersiami i brzuchem. Posiadała także paszczę, ogon i grzbiet krokodyla, a także łapy lwa.

Tawaret była ważną boginią przez długi czas, jednak z czasem została uznana za demona opiekuńczego i straciła na znaczeniu. Jedynym wyrazem szacunku dla niej były niewielkie kapliczki stawiane w domach.

Tefnut

Pierwsza żeńska bogini starożytnego Egiptu. Jej zadaniem było pilnowania ładu we wszechświecie. Utożsamiana była również z wilgocią i podziemiami.

Uadżet

Niezwykle istotna bogini, która po zjednoczeniu Górnego i Dolnego Egiptu znalazła swoje miejsce w koronie faraonów. Miała oferować władcom Egiptu władzę i potęgę, a także chronić ich przed niebezpieczeństwem.

Unut

Pradawna bogini, o której niewiele wiadomo. W zależności od przekazów i okresu przedstawiana była jako samica zająca, wąż Ureusz, lwica lub kobieta z głową konia.

Foto: Kuk and Kuket. Deir el Medina (The Place of Truth) /SFEC_2009_POT-0008.JPG: S F-E-Cameronderivative work: JMCC1, CC BY-SA 3.0 https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0, via Wikimedia Commons

You may also like